Daud Khan zet uitwisseling Afghaanse en Indiase muziek voort

In het raam van het festival Notes of Freedom komt een van de grootste meesters van de traditionele Afghaanse muziek naar Muziekpublique. Daud Khan excelleert niet enkel op rubab, een traditionele luit, maar ook op sarod, een snaarinstrument uit India. “Ik wil de eeuwenoude uitwisseling tussen Afghaanse en Indiase muziek verderzetten.”

Daud Khan is 35 jaar geleden uit Afghanistan vertrokken wegens zijn onvrede met het regime, dat hem zijn vrijheid ontnam om te experimenteren met zijn muziek. "Net als in de muziek moet je ook vrij zijn om je leven te organiseren", zegt Khan. "Na meer dan veertig jaar oorlog heeft Afghanistan een diepe drang en nostalgie naar vrede en vrijheid. Want ons land is zeer rijk, vooral in natuurlijke rijkdommen. We hebben een uniek waterbevoorradingssysteem dat de landbouw al eeuwenlang doet floreren, zelfs in de hoge bergen. Jammer genoeg is dat helemaal verwoest," zegt Daud Khan vanuit zijn nieuwe thuishaven Keulen in Duitsland.

"Maar de traditionele kennis is er nog, als we daarin investeren, kunnen we voor alle inwoners biogewassen en gezonde voeding teelten. Vandaar de twee tarwetakken op de vlag van Afghanistan."

Er is dus hoop voor Afghanistan?
Daud Khan: Hoop doet leven! Ik zou graag terugkeren naar mijn land, als er vrede is. Ik wil een cultureel centrum openen om mijn instrumenten onder te brengen en jongeren muzieklessen te geven. Daar is echt nood aan, jongeren bespelen de rubab niet meer.

Dat is een eeuwenoud instrument, vertegenwoordiger van de Afghaanse traditie?
Khan: Het is erg belangrijk in zowel folk, klassiek als populaire muziek. Toen ik jong was, waren er heel wat rubab-bouwers in het hele land om te beantwoorden aan de grote vraag. Vandaag is er nog maar één, in Kaboel. Daardoor dreigt de muziek verloren te gaan...

Is dat een gevolg van het Taliban-regime?
Khan: De focus op de Taliban is beïnvloed door de media. Eerst was er de verwoesting van onze cultuur door de communistische invasie van Rusland. Duizenden mensen zijn daarbij om het leven gekomen. Daarvoor is het land bezet door de Britten, die ook een culturele ravage aanrichtten. Al die buitenlandse mogendheden hebben Afghanistan bezet omwille van zijn strategische ligging. Maar in tijden van vrede heeft onze cultuur hoogtij gevierd, vooral tussen 1950 en 1962 met de koning die in het hele land gerespecteerd werd. Hij zorgde voor nationale veiligheid en legde de grondvesten voor een rijk cultureel leven.

U bespeelt ook de sarod uit India. Hoe bent u daartoe gekomen?
Khan: De instrumenten zijn gelijkaardig. Het spel van de rechterhand is identiek, het enige verschil zit hem in de fretten: de rubab er vier terwijl de sarod er geen heeft, waardoor je er ook glissando's op kunt doen. Ik ben in India de sarod gaan bestuderen om mijn kennis over raga's (raamwerk voor improvisatie in Indiase muziek, red. ) uit te breiden. Misschien nog belangrijker is de sterke historische band tussen India en Afghanistan, meer dan 2.000 jaar oud. Rubab-spelers waren in het verleden ook handelaars die naar India gingen om producten te verhandelen. Ze namen hun geliefkoosde instrument steeds mee. Er is nooit een grens geweest tussen Afghaanse en Indiase kunst en muziek. Die kunstmatige grens is getrokken door kolonisatoren en buitenlandse mogendheden.

20.00, €10.