Na Panamarenko en Fabre nu ook Raveel in Vlaams Parlement

Als onbevangen prille tieners van de eenentwintigste eeuw het oeuvre van Roger Raveel kunnen smaken, dan moet de levende legende wel een Vlaams icoon zijn. Geen wonder dat het Vlaamse parlement nu uitpakt met het tweede retrospectief in negentien jaar tijd dat Raveel in Brussel krijgt. Ditmaal wel zonder ludieke optocht door de stad.

Het was me een straatstoet op 10 mei 1990. Naast het Warandepark stopte - om het op z'n Gents te zeggen - een vriê wijze kamjoneite. Er werd een vooroorlogse spiegelkleerkast op fietswielen uit gerold. Een kunstwerk van Roger Raveel (geboren in 1921), zo bleek, met als titel: De zin van het zinloze. De toen 68-jarige Oost-Vlaamse artiest duwde het gevaarte de stad in. Een lange stoet kunstliefhebbers en politici volgde hem. Op de Grote Markt eindigde de optocht, die in het teken stond van 45 jaar einde van de Tweede Wereldoorlog. De kast van Raveel was een knipoog naar de oorlogsburgers die met hebben en houden door het land waren gevlucht.

Met de video-opname van die Enso­riaanse Christustocht van Raveel door Brussel begint de hommagetentoonstelling De wereld van Roger Raveel in de Lokettenzaal van het Vlaams parlement. Dertig grote doeken vatten het landelijke Vlaamse in zijn werk samen.
Na buitenbeentjes als Panamarenko en Jan Fabre wordt nu Roger Raveel in de Lokettenzaal alle eer aangedaan. Raveel is de enige Vlaamse kunstenaar die al tijdens zijn leven een eigen museum kreeg: in zijn geboortedorp Machelen aan de Leie. Met Raoul De Keyser en Etienne Elias lanceerde Raveel de Nieuwe Visie aan het begin van de jaren vijftig, toen ook de Cobrabeweging ontstond. "Ik was me vrij vlug bewust, reeds in 1952, dat mijn schilderijen niet eindigen bij het oppervlak en het kader," liet Raveel zich ontvallen in een monografie (Gemeentekrediet, 1996).
Hem louter aan de Nieuwe Figuratie koppelen, zou wat beklemmend zijn. Veeleer is zijn combinatie van abstract schilderen en Vlaamse pop art, met elementen uit de alledaagse realiteit, een eigenzinnige voltreffer in het schilderslandschap. Door voorwerpen aan zijn schilderijen te linken, gaat de buitenruimte deel uitmaken van het werk. Die 'storende' elementen doelbewust toevoegen - een stuk spiegel, een fietswiel of een levende duif, vaak in combinatie met een zelfportret dat als medetoeschouwer het 'landschap' animeert - maakt de kracht uit van Raveels werk. Zowel de doeken als schitterende bibliofiele uitgaven (samenwerkingen met Hugo Claus, Roland Jooris, Benno Barnard en Rutger Kopland) bewijzen dat.

Het nut van dit alles
Alles bij Raveel heeft met gehechtheid en geheimen te maken. De koe, de tuinman, de fiets en de spiegel in zijn werk zijn net als Magrittes appel en bolhoed 'des levens'. Het geruststellende repetitieve van gras en muren waaraan we ons hechten, en het 'blanco vlak', dat enkel door dromen en geheimen kan worden ingevuld, zijn Raveels andere troeven. Alsof er, naast al het vertrouwde, ook iets blijvends ontbreekt in ons leven.

Prille tieners van de Gemeentelijke Fusieschool uit Wolvertem waren de allereerste bezoekers van de tentoonstelling. Ze hadden het duidelijk naar hun zin. "Kijk, ik sta er ook op!" was een blije kreet bij de vele spiegels. "Dit is kunst voor duivenmelkers," klonk het bij Neerhof met levende duif (1962-'63), waarin de duif in de kooi werd vervangen. En: "Echt FC De Kampioenen." Reacties gingen ook de andere kant op: "Hoe zielig, dit is dierenmishandeling!" en: "Wat is het nut hiervan?"
Met: "Het is keicool dat je iets levends op een schilderij kunt zetten," vatte een jongen de essentie. Of: hoe de 87-jarige Raveel en het alziende kind het dichtst bij elkaar zouden staan, als de wereld ertussen een wit vlak bleef.

:: De wereld van Roger Raveel, nog tot en met 13 juni (maandag tot en met zaterdag van 10 tot 17 uur, gesloten op zon- en feestdagen), gratis, in de Lokettenzaal van het Vlaams parlement, IJzerenkruisstraat 99, 1000 Brussel