Sterk staaltje van engineering in het Civa

Ingenieur, nog vóór architect, zou voor de Belg het aantrekkelijkste beroep zijn. Maar waarom vergeten we dan altijd zijn naam en weten we amper wat hij doet? Misschien omdat daarover eerst eens een grote tentoonstelling moest komen. Zoals er nu een loopt in het Civa: Brussel, een sterk staaltje van engineering.

H et Civa ('internationaal centrum voor stad, architectuur en landschap') en de vrije universiteiten van Brussel (ULB en VUB) mikken zowel op ingenieurs in de dop (tieners en kinderen) als op specialisten, en omdat Brussel zo nadrukkelijk aanwezig is, eigenlijk op iedereen die van Brussel houdt.

Dankzij de opvallende maquettes stapt de bezoeker meteen de wereld van de burgerlijke bouwkunde binnen. Via de voorgespannen staal-'tent'-structuur van het Marie Thumas-paviljoen of de Pijl van de Burgerlijke Bouwkunde met de dunne schaal gewapend beton ("Expo 58 was nu eenmaal een tentoonstelling van technieken," dixit VUB-professor Ine Wouters, die in de stuurgroep van de expo zat), of via het skelet van de Budabrug uit 1935 (heropgebouwd in 1955), of de nog te realiseren nieuwe Klein Eilandbrug, gedragen door één hoge pijler. Een tijdlijn - let op het honingraatmotief van scenograaf Martial Prévert - toont de bouwgeschiedenis van de laatste tweehonderd jaar aan de hand van de grote Brusselse werven, de nieuwste technieken en materialen. "Voor 1800," zegt Wouters, "werd er traditioneel gebouwd met hout en metselwerk, gebaseerd op de ervaring van de voorbije eeuwen. Rond 1830 werden ingenieurs belangrijk om de druk- en treksterkte van de nieuwe materialen, zoals giet- en smeedijzer, te berekenen."

Je ziet de eerste 'optel- en aftrekmachine' naast de laatste computersimulaties van een windverband. De berekeningen van het Atomium zitten in twee ringmappen, dat valt mee. "Bouwtechnisch is het Atomium niet zo'n complexe constructie," zegt Wouters. Een wand met foto's toont de realisaties van de Belgische ingenieurs in Brussel en de rest van de wereld. Je kijkt naar een succesverhaal: de 1.200 kilometer lange spoorweglijn van Peking naar Hankou, het Gare du Nord in Parijs, hedendaagse realisaties als de zeer platte structuur van staal en glas over de binnenplaats van het Nederlands Scheepvaartmuseum in Amsterdam of de Swiss Re Tower in Londen - 'De Augurk' -, een 180 meter hoge metalen skeletbouw.

Brusselse methode
Wanneer Brussel begin negentiende eeuw zijn omwalling neerhaalt, maakt de stad symbolisch komaf met de middeleeuwen. De nieuwe politieke en economische hoofdstad van België wil zich profileren. In een knappe projectie zie je de opeenvolgende metamorfoses van het wegennet. Na de eerste spoorlijn van Brussel naar Mechelen in 1835, met halte in de Groendreef, komen er almaar verbindingen en stations bij. Je ziet dat noord en zuid in 1841 ook al eventjes verbonden waren, lang voor de noord-zuidverbinding in de jaren 1950. Dan volgen de overwelving van de Zenne, de verkeerstunnels in de jaren 1969-'80, de eerste aanzet voor de metro in 1965 aan het Schumanplein. Bij de technische uitleg over hoe tunnels gegraven worden, blijkt er zelfs een 'Brusselse methode' te bestaan. Daarbij wordt eerst het dak van de tunnel geplaatst, zodat het verkeer daarboven niet langer dan nodig gehinderd wordt, vooraleer er in de ondergrond wordt voortgegraven.

Zelf doen is een goede leerschool, daar hebben de expobouwers aan gedacht. Zo kan iedereen de drie overbruggingsmethodes proefondervindelijk uittesten. Aan de kleuren herken je verder bij welke Brusselse gebouwen ofwel de ligger (het principe van de boomstam over de ravijn), ofwel de boog, ofwel de kettinglijn toegepast werd.

Andere proefjes tonen aan welk soort kolommen het best bestand zijn tegen 'knikken', zodat gebouwen niet als een kaartenhuisje in elkaar zakken. In een filmpje kun je zien dat de vloeren van de extra verdiepingen van het Communicatiecentrum Noord (CCN) werden 'opgehangen' aan een balk die dan weer steunt op kolommen naast het gebouw. Het is best spectaculair, wat ingenieurs allemaal presteren.

Ter afsluiting kun je een blik werpen op het Brussel van morgen door middel van maquettes en voorstellingen van de ontwikkelingszones en vastgoedprojecten die in de lucht hangen.

-------------------------------------
Brussel, een sterk staaltje van engineering, nog tot en met 2 oktober in het Civa, Kluisstraat 55, 1050 Elsene, , , 02-642.24.50. Dinsdag tot en met zondag van 10.30 tot 18 uur, nocturne op woensdag tot 21 uur (behalve op 15 juni)