Van den Brandt: 'Middelvinger naar consumptiemaatschappij'

Het is een rare paradox: de technologie staat verder dan ooit, maar wie zich nieuw elektrisch of elektronisch materiaal aanschaft, weet eigenlijk al op voorhand dat de nieuw aangeschafte goederen maar half zo lang zullen meegaan als de vorige versie. Gelukkig maken steeds meer consumenten duidelijk dat de maat vol is, zegt Elke Van den Brandt (Groen).

Onlangs was het weer zover. De televisie had de garantietermijn met nauwelijks 3 maanden overschreden of daar gaf ze ineens de geest. Kostprijs van de reparatie: bijna 400 euro. U raadt al wat ze in de winkel adviseerden. De vraag of zoiets normaal is, lijkt nauwelijks door te dringen. In de meeste printers zit een soort ingebouwde levensduur via een teller goed voor pakweg zesduizend prints. Hallo?

Dit verhaal gaat over geld, vanzelfsprekend, over het opdrijven van consumptie. En hier hebben zowel de bedrijven als de consument boter op hun hoofd want, laten we eerlijk zijn, de meesten van ons zijn niet bereid meer te betalen voor meer kwaliteit. Maar er is ook een, vaak over het hoofd geziene, ecologische kant aan verbonden. Kapotte toestellen veroorzaken afval, maar erger nog is het grondstof- en energiegebruik.

Hoe raken we los van de grow or die-logica die leidt tot productie om de productie en consumptie om de consumptie? Een mogelijkheid is om meer in te zetten op product-dienstsystemen. De Cambioformule, waarbij je geen wagen koopt, maar toch een ter beschikking hebt is al een mooi voorbeeld hiervan. Maar het kan ook op andere manieren, waarbij je een product least en waar het onderhoud is inbegrepen. Op die manier hebben bedrijven belang bij het leveren van kwaliteit. Wanneer het product op het einde van zijn levenscyclus ook nog eens teruggaat naar het bedrijf voor hergebruik of recyclage van materialen, is de cirkel rond. Wat productnormen betreft, zijn de actiemiddelen van het Brussels Gewest beperkt. Het gewest zet echter wel in op, in samenwerking met consumentenorganisaties en sociaal-economische spelers, die problemen rond levensduur en herstelbaarheid onderzoeken en aanklagen en de Brusselaars sensibiliseren. De sociale economie levert allerlei diensten en producten waar in de grootstad van vandaag nood aan is en combineert dit met opleiding en werkervaring. De gewestelijke Ecopool die in Anderlecht, langs het kanaal, ontwikkeld wordt met steun van Europa wordt niet alleen een centrum van recyclage, maar ook van hergebruik. Het is een dossier dat ik als parlementslid opvolg.

Dikke middelvinger
Maar bewustzijn dat van onderuit groeit, is altijd het meest krachtige. Hoogtijd dat we, als consument, onze verontwaardiging omzetten in actie. De Repair Cafés, het jongste kind van het Netwerk Bewust Verbruiken, zijn in die zin een schot in de roos. Vrijwilligers geven er een tweede leven aan alles wat kapot gaat: meubels, kleren, maar vooral veel elektronica. Of je kan er zelf aan de slag onder begeleiding van een deskundig vrijwilliger.

Repair Café Brussels telt intussen al zo'n 78 vrijwilligers. Elke sessie komen een honderdtal mensen met kapotte toestellen over de vloer. We leven in een wegwerpmaatschappij. Heel wat mensen weten niet meer hoe je iets moet repareren. De kennis verdwijnt snel. Tweeverdieners hebben vaak geen tijd om hun kennis, mochten ze die al hebben, door te geven aan de volgende generatie. Mensen die wel praktische vaardigheden hebben ,worden vandaag vaak maatschappelijk ondergewaardeerd. Bedankt dus Repair Cafe, cursus Fix your Bike, Breicafé Steekje Los, allerlei vormen van lokale uitwisselingssystemen, schuchtere initiatieven met lokale munten. In dit verhaal winnen milieu en samenleving. Met de dikke middelvinger naar de consumptiemaatschappij als kers op de taart.

Steenhouwer
De economie zien we nog te vaak als een of andere duistere kracht, die je enkel kan aanvaarden. Niets is minder waar. Samen maken we de economie, samen kiezen we er dagelijks voor. Het is zoals de parabel van de steenhouwer. De steenhouwer kapte steen in de schroeiende zon. Zwetend wenste hij dat hij de zon was, want die was veel machtiger dan hijzelf. Zijn wens ging in vervulling, hij werd de zon. Maar eens hij de zon was, kwam er een storm. Die kreeg de zon niet weg en was dus machtiger. De zon wenste daarom dat hij de storm was. Zijn wens ging in vervulling, maar dan merkte de storm dat de rots weerstand bood, geen millimeter schoof de rots in de woeste storm. Hij wenste hij de rots was, een wens die weer in vervulling ging. Nu dacht hij oppermachtig te zijn. Maar daar kwam een steenhouwer en die kapte in de rots. De rots wenste dat hij de steenhouwer werd. Zijn wens ging in vervulling. We hebben de macht om ieder dag keuzes te maken, te kiezen om bepaalde producten wel of niet te kopen. Dat is macht, macht die we moeten gebruiken.


Elke Van den Brandt is brussels parlementslid en ondervoorzitter van Groen