Goed eten cruciaal voor bijzondere jeugdzorg

Volkorenproducten, vette vis en veel groenten en fruit. Dat zouden de hoofdbestanddelen moeten zijn van het voedingspatroon van elk kind, en zeker van kinderen met gedragsproblemen, zegt voedingsdeskundige Marie-Laure Prévost. Ze rondde zopas een driejarige bewustmakingscampagne af in de bijzondere jeugdzorg in Brussel.

V oeding was lange tijd geen prioriteit in de bijzondere jeugdzorg. "Men was in de eerste plaats bezig een oplossing te zoeken voor de crisissituatie waarin het kind of de jongere verkeerde. Als men er al mee bezig was, dan ging het vooral om het bijbrengen van tafelmanieren en het creëren van rustige eetomstandigheden," zegt Prévost.

Toch bleek vier jaar geleden op een congres van het Lokaal Gezondheidsoverleg (Logo) Brussel dat het personeel van de bijzondere jeugdzorg behoefte had om meer te weten over gezonde voeding. "Er waren wel bijscholingsmogelijkheden over thema's als agressie, seksualiteit en gedrag, maar rond voeding was er niets."

Prévost, die ook lector is aan de opleiding Voedings- en Dieetkunde van de Eramushogeschool, diende in overleg met Logo een onderzoeksproject in en kreeg ook een beurs van de Koning Boudewijnstichting voor een driejarig project rond voeding bij Tonuso. Deze vzw vangt op verschillende plekken in Brussel kinderen en jongeren in moeilijke opvoedingssituaties op.
Het eerste jaar ging Prévost, geholpen door haar studenten, aan de slag met de kokkinnen van vijf opvanghuizen. "Meestal zijn zij geen kok van opleiding; het zijn vrouwen die naast andere logistieke taken ook het eten klaarmaken," zegt Prévost. "We merkten dat ze vooral hun best deden om de kinderen iets lekkers voor te schotelen, eerder dan dat ze begaan waren met de gezondheid. Op het menu stonden dan ook heel vaak gehakt en worst, macaroni met kaas en hesp en veel wit brood."

Volgens Prévost zijn er inmiddels studies die duidelijk aantonen dat gezonde voeding een gunstig effect op het gedrag kan hebben. "Volkorenproducten zorgen voor een stabiele bloedsuikerspiegel. Uit onderzoek blijkt dat jongeren die de dag beginnen met volkoren brood, muesli of havermout, zich beter kunnen concentreren en minder snel gefrustreerd raken dan zij die zoete ontbijtgranen vol snelle suikers eten. Ook de positieve invloed van omega 3-rijke vette vis op de hersenfunctie staat inmiddels vast. In een gesloten inrichting in Engeland waar jongeren extra omega 3 toegediend kregen, daalde het aantal incidenten met een derde."

Tijdens enkele workshops kregen de kokkinnen zowel theoretische als praktische tips. "We stelden geen nieuwe menu's voor, maar pasten de bestaande aan. Zo maakten we van macaroni met hesp volkorenpasta met hesp en broccoli." Wel moest rekening gehouden worden met het budget, dat uiterst beperkt is. "Zo'n voorziening heeft vier tot vijf euro per kind voor alle maaltijden. Om het niet te duur te maken, suggereerden we seizoensgroenten en stelden we voor om minder, maar kwalitatief beter vlees op het menu te zetten."

In het tweede jaar werkten Prévost en haar studenten met de begeleiders, die samen met de kinderen aan tafel zitten. In het derde jaar kwamen de kinderen zelf aan bod. Prévost: "De ouders van deze kinderen stellen meestal geen grenzen. Ze hebben vaak geen energie om te koken, voelen zich toch schuldig en laten hun kinderen, ter compensatie, naar believen in de koelkast graaien of frisdrank en snacks nuttigen." Prévost koos er bewust voor om de kinderen en jongeren niet de les te spellen over hun eetgedrag. "Ze krijgen al zoveel te horen, en bovendien, het zijn kinderen die zich de les niet laten spellen." Dus werd geopteerd voor een ludieke aanpak met veel voel-, reuk- en smaakspelletjes om het smaakpalet van de kinderen en jongeren te verbreden.

De campagne, die vorige maand afgerond werd, heeft volgens Prévost vruchten afgeworpen. In de vijf huizen wordt nu gezonder gekookt. Of dat effect heeft op het gedrag van de jongeren, kon in het kader van dit onderzoeksproject niet worden gemeten. Prévost hoopt dat het project op de een of andere manier een vervolg krijgt. "Er is zoveel verloop in de bijzondere jeugdzorg, zowel bij het personeel als bij de kinderen. Een korte jaarlijkse opfrissing zou ideaal zijn."