Brussels Underground: metromuzikanten op het podium

Zaterdag stelt het romazigeunercollectief Brussels Underground zijn eerste album voor bij Muziekpublique. De opname is een initiatief van violist Nicolas Hauzeur die deze uitstekende straatmuzikanten wil zetten waar ze thuishoren: op het podium. "Ongelooflijk welke klassebakken bij ons in de metro spelen."

N icolas Hauzeur was jarenlang actief in het folkmilieu voordat hij de muziek uit het Balkangebergte ontdekte. Zijn band Zongora slaat een brug tussen de Balkan en Brussel en telt klassemuzikanten uit Bulgarije. Met Brussels Underground wil hij nog een stap verder gaan. "Het uitgangspunt van dit project was mijn verbazing over het niveau van de muzikanten in de metro en op straat. Er zijn natuurlijk ook barslechte muzikanten, maar de gasten die ik heb bijeengebracht voor Brussels Underground zijn fenomenaal. In Roemenië speelden ze in grote orkesten."

Raki
In de auto richting Stokkel legt Hauzeur vol overtuiging uit hoe deze groep tot stand is gekomen. De groep speelt elke zaterdagvoormiddag tijdens de markt op het Dumontplein. Als we toekomen zijn ze net aan hun laatste nummer bezig. Vrolijke gipsy swing à la Django Reinhardt op cimbalom, contrabas, drie accordeons en saxofoon. Het is frisjes. Een bejaarde man uit Wezembeek-Oppem komt raki trakteren, tot groot genoegen van de muzikanten. "Très bon médicament," zegt een van de muzikanten met een grote glimlach net voordat hij de sterke drank in één slok naar binnen kapt. "Ze spelen binnenkort op een feest bij mij thuis," zegt de oude man me terwijl hij de heren serveert.

Vrolijkheid
Terwijl Stelian Carutsa de ingezamelde centen telt, legt cimbalomspeler Costel Ursulets me uit dat ze op straat wel vaker swing manouche spelen omdat dat vrolijk is en de voorbijgangers ervan houden. "Maar op het album staat traditionele Roemeense muziek die we op onze eigen manier inkleuren. De traditionele muziek is bij ons constant in evolutie. Elke generatie legt zijn eigen accenten en dat kan snel gaan. In sommige orkesten spelen familieleden van maar liefst drie generaties." Niet enkel de generaties maar ook de regio's binnen Roemenië hebben hun eigen genres. "Enkelen onder ons komen uit Boekarest, anderen uit het binnenland. Op het album trachten we die diversiteit samen te voegen."

Hauzeur hoopt dat de mannen met dit album hun weg naar het Belgische concertcircuit zullen vinden, al beseft hij maar al te goed dat het niet vanzelf zal gaan. "Ik zal ze moeten begeleiden. Een extra moeilijkheid is hun statuut: Roemenen moeten een werkvergunning B hebben om hier aan de slag te mogen. Dat zou in januari 2014 opgelost moeten zijn als Roemenië en Bulgarije eindelijk toetreden tot de Schengenzone - genoemd naar het verdrag om het vrije verkeer van personen in Europa mogelijk te maken."

Feestvarkens of boeven?
De muzikanten spelen op trouwfeesten en privéfeestjes maar tegelijkertijd ook op straat en in de metro om rond te komen. "Onlangs speelden ze op het verjaardagsfeest van een man die zestig werd. Iedereen was in zigeuner verkleed," vertelt Hauzeur. "De samenleving heeft nood aan dat positieve beeld van zigeuners: ze zorgen met hun muziek voor feest en ze staan symbool voor vrijheid. Maar daarnaast sleuren ze natuurlijk ook een negatieve beeldvorming met zich mee."

"Wij zijn gewone mensen. Eigenlijk zouden jullie moeten stoppen met ons zigeuners te noemen," zegt accordeonist Marian Raducan. "Elk land heeft goede en minder goede mensen, dat is bij ons niet anders. Bij ons heb je ook mensen die liever niet werken en die stelen, daar zijn wij ons zeer goed van bewust. Zij verpesten ons imago en wij schamen ons daarvoor."

Intussen heeft Carutsa het geld geteld en deelt hij het netjes uit aan de zes muzikanten. 12,50 euro per muzikant om twee uur in de bijtende kou te spelen. "Daaraan zie je dat ze het niet enkel voor het geld doen," vertelt Hauzeur. "Deze mannen leven van en voor de muziek. Ze spelen hier elke zaterdag, op zondag spelen ze op het Vossenplein in de Marollen, vooral om vooruitgang te boeken als groep. Als het voor het geld was, zou de groep hoogstens uit drie leden bestaan. Vandaag moest het geld in zes gedeeld worden."

In de warmte van het shoppingcentrum aan de metro drinken we een koffie. Wat een interview moest worden, wordt een groot gesprek. Half in het Frans, half in het Roemeens. Over muziek, leven in België, het album, de metro, de vooroordelen. "Wij zijn naar België gekomen na de revolutie in 1989. Onze cultuur is toen helemaal in elkaar gestort en met de opkomst van de Turks-Bulgaarse commerciële muziek moest de onze het ontgelden. Zigeunermuziek werd verworpen en vele ensembles werden ontbonden. Het was kiezen tussen ander werk zoeken of opkrassen," zegt Costel Ursulets.

Levenslust
Bij Muziekpublique zal het voltallige 'metro-ensemble' Brussels Underground aanwezig zijn: elf muzikanten uit Roemenië die elk hun moment de gloire zullen hebben om te soleren. "Je weet op voorhand nooit wat te verwachten want ze zijn verzot op improvisatie en gaan heel graag in op de reactie van het publiek," vertelt Hauzeur. Zijn passie voor zigeunermuziek valt niet te temmen. "Wat de zigeunercultuur zo uniek maakt, is de levenslust. Zigeuners lachen vaak, ze amuseren zich graag. Als je met die gasten op stap bent, verveel je je geen seconde! Ze nemen het leven zoals het is en zijn echt ontspannen."

Raducan nuanceert: "We zijn soms ook gestrest, zeker wanneer Carutsa met ons meespeelt op een concert." Alle muzikanten brullen van het lachen.


Cd-voorstelling van Brussels Underground op zaterdag 23 maart om 20 uur bij Muziekpublique, Naamsepoortgalerij, Bolwerksquare 3 te Elsene. Voorprogramma door Valeri Dimchev Trio uit Bulgarije. Tickets kosten 8/12/14 euro.