© Jo Voets

Opinie: 'Draag zorg voor gezondheidszorg'

© Brussel Deze Week
11/10/2012
"Toegang tot gezondheidszorg is een basis-recht, ook voor mensen zonder wettig verblijf. Maar in Brussel wordt dit fundamentele recht niet altijd gegarandeerd." Aan de vooravond van de verkiezingen roept de Werkgroep Dringende Medische Hulp, waarin vijf vzw's de handen in elkaar slaan, de lokale besturen op om werk te maken van een betere gezondheidszorg voor mensen zonder wettig verblijf.

De toegang tot gezondheidszorg voor mensen zonder wettig verblijf wordt wettelijk geregeld in de procedure Dringende Medische Hulp (DMH). In praktijk gaat het meestal als volgt: nadat een dokter heeft vastgesteld dat iemand medische zorgen nodig heeft, moet het OCMW onderzoeken of de patiënt aan de voorwaarden voldoet om aanspraak te maken op DMH. Als dat het geval is, kan het OCMW een betalingsverbintenis of medische kaart afleveren die een terugbetaling van de medische kosten garandeert. Heel wat drempels, onder meer binnen het OCMW, zorgen ervoor dat mensen zonder wettig verblijf te weinig hun recht op medische hulp kunnen doen gelden.

Zo is er een algemeen gebrek aan informatie en communicatie vanuit het OCMW en interpreteert elk OCMW de wetgeving en richtlijnen op een andere manier. Hierdoor krijg je een veelvoud aan procedures. Voor een buitenstaander is het moeilijk om hier zicht op te krijgen. Een harmonisering van de communicatie door de Brusselse OCMW's en het opstellen van draaiboeken en brochures over de procedure zouden al een goed begin zijn.

Maar ook als iemand bij het OCMW 'binnen' is, loopt de procedure nog niet altijd op wieltjes. Mensen krijgen bijvoorbeeld lange wachttijden te verduren, zelfs als ze al een afspraak hebben, en ze zien hun afspraken verplaatst door een tekort aan sociaal werkers. Er wordt dikwijls gevraagd een waslijst aan papieren, bewijzen en verklaringen voor te leggen, waarover mensen zonder papieren haast per definitie niet beschikken.

Die obstakels zorgen ervoor dat de hulpvrager vaak veel langer moet wachten dan de wettelijk bepaalde termijn van dertig dagen. Zo getuigt iemand: "Ik heb er maanden over gedaan om een afspraak te krijgen met een sociaal assistent. Uiteindelijk kreeg ik een voorlopige medische kaart van één maand. Om die te verlengen moet de sociaal assis­tent van het OCMW op huisbezoek komen. Ik wacht nu al zes maanden op dat bezoek."

Volksgezondheid
"Voorkomen is beter dan genezen: er moet werk gemaakt worden van preventie en een toegankelijke eerstelijnsgezondheidszorg." Het lijkt absurd om dit statement nog te moeten maken, maar wat mensen zonder wettig verblijf betreft, lijken die twee pijlers weleens vergeten te worden. Door de vele stappen, de lange wachttijden en de administratieve mallemolen gaan mensen ten einde raad naar de spoeddiensten, die de toevloed stilaan ook niet meer de baas kunnen. Soms worden patiënten daar dan niet geholpen omdat hun probleem niet ernstig genoeg is.

Een snelle en laagdrempelige toegang tot een huisarts moet dus verzekerd worden. Dat kan door een procedure uit te denken waarbij de OCMW's een betalingsverbintenis of medische kaart al na enkele dagen kunnen afleveren. Nog beter lijkt ons een systeem waarbij je preventief een medische kaart krijgt die ingezet kan worden op het moment dat je ziek wordt.

Een van de grootste problemen is de regeling voor daklozen. Mensen die een beroep willen doen op DMH, moeten kunnen aantonen dat ze op het grondgebied van het OCMW verblijven, maar voor een dakloze is dat wel erg moeilijk. Iemand die maandagnacht aan de ene kant en dinsdagnacht aan de andere kant van het station slaapt, riskeert door het OCMW niet 'ten laste' te worden genomen omdat hij niet duidelijk kan aantonen waar hij woont. Dat zorgt voor schrijnende toestanden, want daklozen lopen een groter risico op gezondheidsproblemen. Kunnen de OCMW's niet wat flexibeler omgaan met hun territoriale bevoegdheid als het gaat om een dergelijk kwetsbaar publiek?

Een betere toegang tot gezondheidszorg voor mensen zonder wettig verblijf is noch bij politici, noch bij de bevolking een populair thema.
Een vaak aangehaald argument is het kostenplaatje. Budgettaire bezwaren moeten echter gerelativeerd worden: het totale zorgbudget voor mensen zonder wettig verblijf bedroeg in 2009 nog geen 0,2 procent van het totale gezondheidsbudget. Sterker nog: als er niet snel werk wordt gemaakt van een betere toegang tot gezondheidszorg, dan zal dit niet alleen leiden tot oneigenlijk gebruik van de spoeddiensten en onnodige kosten voor de samenleving, maar ook tot een negatieve impact op de publieke gezondheid. Het is immers moeilijk om besmettelijke ziekten doeltreffend te bestrijden zolang een groep kwetsbare mensen van zorg uitgesloten blijft.

Zelfs als we lak zouden hebben aan de mensenrechten waarop we in Europa zo graag prat gaan, is het in het belang van de eigen volksgezondheid om toegang tot gezondheidszorg te verzekeren voor iedereen. Daarom, toekomstige mandatarissen, draag zorg voor de gezondheidszorg van mensen zonder wettig verblijf. Doe iets aan de procedure Dringende Medische Hulp. Al was het maar omdat hun slechte gezondheid die van ons allen kan schaden.

Werkgroep Dringende Medische Hulp: Hanne Stevens (JES), Karen De Clercq (Pigment), Anika Depraetere (Samenlevingsopbouw/Meeting), Stephane Heymans (Dokters van de Wereld), Alexis Andries (Medimmigrant)

Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.

Lees meer over: Opinie

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni