De zomertip van Roel Jacobs

Vraag gids, auteur en historicus Roel Jacobs (56) naar zijn favoriete Brusselse zomerplek en je komt altijd wel bij geschiedenis uit. Over de Vismarkt, waar niets is wat het lijkt. En de kleine Zavel, waar je "twee keer geschiedenis krijgt voor de prijs van één".

"De Vismarkt." Roel Jacobs moet niet lang nadenken over zijn favoriete zomerplek. "Dat was vroeger het echte economische hart van de stad, daar was het belangrijkste havencentrum. Je ziet dat vandaag nog steeds, hoewel er daar ook ijverig geschoven is met monumenten. Niets staat er eigenlijk nog op zijn plaats, dat lijkt wel een traditie in de Brusselse monumentenzorg."

"Neem nu het grote rad, dat moest oorspronkelijk een brug bedienen die zich op de plaats van de huidige fontein bevond. Die fontein is dan weer afkomstig van het Brouckèreplein."

"De haven mondde uit in een soort dwarsdok, dat grosso modo op de plaats van de huidige Sint-Katelijnekerk stond. Dié kerk is ook verschoven. Oorspronkelijk was ze in de Katelijnestraat gelegen, vlakbij de de Kafka."

De Vismarkt was direct verbonden met het kanaal, de handelsader die ervoor zorgde dat Brussel kon uitgroeien tot de grootste stad van het land. "Brussel is beginnen groeien als stad waar de Bourgondische hertogen hun hofhouding hielden. Het lag bovendien aan de Grote Landweg, een cruciale handelsroute tussen Keulen en Brugge."

"Net op het moment dat die landverbinding in onbruik raakt, wordt fors geïnvesteerd in de aanleg van het kanaal. Een geniale zet, zonder die waterweg of een hofhouding van betekenis was Brussel opnieuw gedoemd om tot een bestaan als onbetekenend stadje."

Links-liberale kerk in openlucht

De Kleine Zavel is nog zo'n plaats die Jacobs fascineert. "Het parkje is echt opgevat als een antiklerikale kerk, compleet met altaar en nissen. Elke persoonlijkheid die er zijn standbeeld heeft, had ooit wel eens problemen met de katholieke kerk. Egmont en Hoorn natuurlijk, maar ook Mercator, Oranje, of Dodoens."

"Op de Kleine Zavel heb je bovendien twee keer geschiedenis voor de prijs van één. De 16de eeuwse personages die er afgebeeld zijn, maar ook de 19de eeuwse bedenker van het park. Dat was de liberale burgemeester Buls, die het park liet aanleggen terwijl een conservatieve regering aan de Grote Zavel een heel andere aanleg uitvoerde, met een neogotische restaurering van de kerk."

"Ook dat is Brussel, je kan er niet zomaar je eigen pure lijn volgen. Er zijn altijd wel anderen waar je rekening moet mee houden. Dat is waarom bijvoorbeeld Yves Leterme of Pascal Smet Brussel niet begrijpen."