De butler, discreet in de achtergrond, maar niet verdwenen

“U had liever rood, dacht ik?” Een vriendelijke man die klaarstaat met een plateau vol witte wijn, wil voor mij meteen een glas rood gaan halen. Ik ben verbaasd. Ik drink inderdaad liever rood, maar ik ben nog maar pas aangekomen op deze receptie. Hoe weet die man dat?

W el, die man, Janick Nachtergaele is zijn naam, is een butler. En butlers weten zulke dingen. Een hele tijd geleden hadden we elkaars pad al eens gekruist, en dat van die wijnkeuze was hij niet vergeten. We spraken af voor een gesprek over wat het is om butler te zijn in deze moderne wereld.

Nachtergaele is een Oost-Vlaming met een opleiding in de horeca. Hij studeerde hotelmanagement in Lausanne en deed ervaring op in mythische hotels in Londen, zoals The Berkeley en The Connaught. Op zijn website vertelt Nachtergaele dat het in Claridge's was dat hij in contact kwam met de butlerstiel: "Dit hotel had op elke verdieping een pantry, vanwaaruit de butlers een gepersonaliseerde service verzekerden. Dat heeft op mij als stagiair een sterke indruk gemaakt."

Wat doet een butler? Er zijn, volgens Nachtergaele, twee soorten butlers. Je hebt er die permanent in één familie werken. Zij nemen de praktische taken van het gezinshoofd over: de kleerkast en outfit van mevrouw en mijnheer beheren, eventueel werk in huis aanbesteden en plannen, het overzicht houden. Butlers zien erop toe dat de voorraden bijgehouden worden, gaan desnoods winkelen of de kinderen met de auto van school halen. Zij weten van koken, wassen en poetsen. Ze zijn het verlengstuk van drukke ouders en gastheren. Tegelijk dienaar, huishoudmanager en adviseur, zeg maar. En ook wat secretaris. 'Abattre de la besogne' is de leus. Om dat te kunnen moeten zij anticiperen en hun opdrachtgevers aanvoelen, vooruitdenken in hun plaats, oplossingen hebben nog voor er een vraag is gesteld. Dat zijn de 'vaste' butlers, die vaak inwonen waar ze werken. Nachtergaele kent er in het Brusselse wel een paar.

Zelf omschrijft Nachtergaele zich als een 'vliegende' butler. Hij richtte daarvoor het bedrijfje Butler Service[s] op. U kunt hem inhuren voor evenementen en plechtigheden, familiefeesten, recepties of op bijeenkomsten, voor de bediening van bestuursvergaderingen - discretie troef. Voor de ontvangst van vips kan men rekenen op zijn talenkennis.

De methodiek van een vaste en een vliegende butler is volgens Nachtergaele dezelfde, maar persoonlijk kiest hij ervoor meerdere gasten te bedienen. Hij is de raadgever van zijn klant en een vriend voor diens gasten.

Zijn er dan nog veel butlers in België, wil ik weten. Het groeit weer aan, meent Janick Nachtergaele. Er is vraag naar iemand om het huishouden te begeleiden, maar weinigen voelen zich geroepen. Er wordt veel flexibiliteit gevraagd en het moet klikken tussen familie en butler, van beide kanten. Hoewel butling een traditioneel mannenberoep is, stijgt de vraag naar vrouwelijke butlers voortdurend, en binnen de beroepsgroep zijn ze meer dan welkom.

Butling kun je leren. Er zijn een aantal butlerscholen, waarvan een in Nederland. De opleiding is wel niet erkend. Meestal begin je met een opleiding maître d'hôtel, daarna gaat het verder. Maar butler zijn is misschien vooral een attitude. Een goede butler houdt ervan in de achtergrond te staan. "Een maître d'hôtel heeft minder menselijk contact," vindt Nachtergaele. "Een butler leeft mee met zijn familie, zijn opdrachtgever, en kan die op maat bedienen. Mensen in hun eigen huis begrijpen is een voorrecht." De kosten voor een goede butler verdienen mijnheer en mevrouw terug in comfort, in luxe en/of in tijdswinst.

Agendabeheer
Na nu anderhalf jaar als vliegende butler heeft Nachtergaele een drietal opdrachten per week. Meestal zijn het cateringbedrijven of tafelhouders (traiteurs die aan huis komen) die hem inhuren. Het actieterrein ligt vooral in en om Brussel. Maar er komen steeds vaker persoonlijke vragen, rechtstreeks van families of bedrijven. Hij adviseert en staat families bij op verlovingsfeesten en huwelijken, waar de butler het werk van de ceremoniemeester overneemt wanneer het avondfeest begint. "Ik ga doorgaans rond twee uur slapen," vertelt Nachtergaele. "Meestal begint mijn dag weer om tien uur 's ochtends, nadat ik de post heb doorgenomen. Dan check ik mijn afspraken en kijk ik of mijn set in orde is. Wie mij eerst belt, beschikt over de dag. De agenda bijhouden is dus primordiaal. Opdrachten zijn meestal in de namiddag of 's avonds."

Hij controleert zijn set, waarin alles zit wat hij die dag nodig kan hebben, van handschoenen over sigaren tot een extra cadeautje (voor de gast die dat vergeten zou zijn) en trekt op pad.

Janick Nachtergaele wil het beroep modern aanpakken. Hij kan feestserviezen bestellen en desnoods ontbrekende Christofle-theelepeltjes vervangen. Hij organiseert op vraag ook workshops over hedendaagse etiquette. En hij schoolt zich permanent bij, op dit ogenblik over wijnkennis. Want een butler moet altijd bijblijven en veel weten, zoals wat een journalist het liefst drinkt, wit of rood?