Welzijnszorg: 'Veel te weinig middelen voor armoedebestrijding'

Brussel is jong en arm. Een Brusselaar op de vier is jonger dan twintig, een Brusselaar op de vier leeft onder de armoedegrens. Welzijnszorg slaat alarm: “Armoede is geen kinderspel! Het is een acuut probleem in onze welvaartsstaat, en een schande voor de hoofdstad van Europa.”

Twintig procent van de Brusselse jongeren leeft van een uitkering. Meer dan een derde groeit op in een gezin waar niemand werkt, en bij eenoudergezinnen loopt dit op tot zestig procent. In de armere wijken stijgt de werkloosheidsgraad bij jongeren tot veertig procent. De kindersterfte bij arme gezinnen neemt toe.

Armoede spreidt zich uit over verschillende levensdomeinen die als een web met elkaar verbonden zijn. Het is een veelkoppig monster dat niet weggaat met een trucje van mama of papa of met een lampje naast het bed. Kinderarmoede aanpakken kan alleen door de cirkel van armoede en sociale uitsluiting te doorbreken. Daarom wil Welzijnszorg Brussel de aandacht vestigen op twee elementen in een kinder­leven die cruciaal zijn in deze cirkel: de leefomgeving en het onderwijs.

Recht op spelen
De woningmarkt in Brussel is ontoereikend om voor elk gezin het recht op wonen te verzekeren. Een goede woning is meer dan een betaalbare woning. Kinderen en jongeren ontberen vaak de ruimte om te spelen, te studeren, samen te zijn met het gezin of gewoon eens alleen te zijn. Nochtans hebben ook zij behoefte aan een gezonde woning met voldoende licht, ruimte, geen vochtproblemen, goede isolatie enzovoorts, om gezondheidsproblemen en schoolachterstand te vermijden.

Zeker in een stadsomgeving groeien kinderen ook op in hun buurt, op straten en pleinen. In Brussel is de openbare ruimte schaars. Als er al mogelijkheden zijn tot ontspanning in de buurt, dan lijkt het in het weekend eerder op een pretpark in het hoogseizoen. Daarnaast zijn die locaties niet altijd aangepast aan het samenleven en spelen van verschillende leeftijdsgroepen.
Wat kan hieraan gedaan worden? Ten eerste moet iedereen het recht krijgen op een kwalitatieve en betaalbare woning op maat van het gezin. Brussel moet daarom dringend meer sociale woningen bouwen. Wie op de wachtlijst staat, moet recht krijgen op een substantiële huursubsidie.

Daarnaast moet het Gewest actief inzetten op het 'recht op spelen'. In elke woonwijk moet er openbare ruimte beschikbaar zijn om veilig te spelen en jong te zijn.

Maximumfactuur
Een inclusief armoedebeleid maakt ook werk van een geslaagde onderwijscarrière. Dit is de enige opstap naar een succesvolle carrière op de arbeidsmarkt. Vandaag verlaat 22 procent van de Brusselse jongeren de schoolbanken zonder diploma. De helft van de jongens heeft bij het begin van het secundair onderwijs schoolachterstand opgelopen.

Dit is geen verhaal van zwarte of witte scholen, van nationaliteit en taal. Onderzoek toont aan dat de sociaaleconomische factoren veel zwaarder doorwegen. Daarom moeten we ook voor het secundair onderwijs een maximumfactuur invoeren. Algemeen moet er blijvend werk worden gemaakt van de kostenbeheersing in het onderwijs. Ook eenvoudige maatregelen, zoals duidelijke afspraken rond (het algemeen gebruik van) schoolmateriaal, of rond het geven van cadeautjes in de klas kunnen veel verhelpen. Daarom vinden we vorming over armoede voor leerkrachten - ook tijdens de basisopleiding - een eerste stap in de goede richting. Socia­le ongelijkheden moeten we bij alle leeftijden bestrijden. Voor het onderwijs begint dit in de kleuterklas. Waarom krijgt het kleuteronderwijs bijvoorbeeld niet dezelfde financiering als de lagere school?

Blijvende littekens
Algemeen moet er meer geïnvesteerd worden in het Brusselse sociale middenveld. Welzijnszorg sub­­sidieert jaarlijks verschillende organisaties in Brussel. Hoewel we relatief kleine bedragen schenken, maakt dit bij vele organisaties een substantieel verschil. Dat maakt duidelijk hoe frappant het tekort aan middelen is.

Met concrete voorstellen willen we armoede aanpakken. Voorstellen aan het beleid, aan mensen uit het onderwijs, de gezinszorg... Want laat het duidelijk zijn, armoede is geen kinderspel. Eenoudergezinnen, lagere scholing, geen betaald werk in het gezin, slechte huisvesting... zijn risicofactoren voor armoede bij kinderen en jongeren. Een paar jaar in armoede leven, in een onveilige woning, met een zwakke gezondheid, uitgesloten van socia­le contacten en met beperkte onderwijskansen: dat is lang voor een kind. Het laat blijvend littekens na. Een kinderleven in armoede is bovendien de ideale springplank naar een volwassen leven in armoede.

Doeltreffende acties op het terrein, mogelijk gemaakt door goede beleidskeuzes van onze politici, kunnen het veelkoppige monster verjagen. Maar ook uw steun is noodzakelijk. Elk van ons moet de ogen openen voor dit soms verborgen onrecht. We moeten onze individuele houding ten aanzien van armoede ombuigen naar een collectief gevoel van verontwaardiging. Zo kunnen we allemaal ons steentje bijdragen en het beleid onder druk zetten. Op die manier zal het lampje naast het bed niet langer nodig zijn om het armoedemonster weg te jagen. Want eigenlijk... dat lampje werkt toch niet...

---------------------
Bart Van Walle is educatief medewerker bij Welzijnszorg Brussel. 17 oktober is Werelddag van Verzet tegen Armoede. Op zondag 16 oktober vertrekt om 13 uur de manifestatie 'Stop armoede bij kinderen en jongeren' aan het Noordstation; op woensdag 26 oktober wordt de campagne 2011 Armoede is geen kinderspel gelanceerd in Zinnema, Veeweidestraat 24-26, 1070 Anderlecht